Wil je weten welke plek je ziekte inneemt in je leven? Of wil je er zelfs mee in dialoog? Dat kan met de therapievorm systemisch werk. Ik sprak erover met systemisch coach en opstellingen-begeleider Annemieke Claassen. 'Veel mensen zijn bang voor of kwaad op hun ziekte. Of willen hem weg hebben.'
Misschien heb je in therapie wel eens de opdracht gekregen een brief te schrijven naar een kwelgeest of overleden dierbare, ondanks dat die persoon je tekst nooit zou lezen. Simpelweg door te schrijven schep je afstand, rust en ruimte. Systemisch werk, een methodiek die kijkt naar jouw positie binnen je gezin van herkomst, gaat daarin nog een stapje verder. In familie-opstellingen kun je bijvoorbeeld je hele 'systeem' in beeld brengen en ermee in interactie gaan.
Systemisch coach Annemieke Claassen (1969) legt uit hoe dit in zijn werk gaat: 'Als cliënt breng je een issue in waar je mee worstelt of iets waar je tegenaan loopt.' Een groep 'representanten', mensen die je verder niet kent, vertegenwoordigt vervolgens je familieleden of andere mensen uit je omgeving. De cliënt positioneert zichzelf en de representanten op gevoel in een ruimte. 'Zij mogen dan gaan beleven hoe het is om op die plek te staan en wat voor dynamiek er ontstaat tussen de verschillende elementen.'
'Soms krijgen die representanten bijvoorbeeld de behoefte om weg te gaan van iets, of hebben ze ergens een speciale focus op,' vervolgt Annemieke. 'Dit gaat zoveel mogelijk vanuit het onderbewuste. Ze hoeven dus echt geen toneel te spelen, alleen maar waar te nemen wat er in hun lijf gebeurt.' De coach leidt zo'n opstelling in goede banen, door vragen te stellen of voorstellen te doen. Ook kiest zij op gevoel welke elementen het belangrijkst zijn in iemands verhaal. 'Het doel is uiteindelijk om inzicht te creëren en dingen die onzichtbaar waren zichtbaar maken.'
Praten met je ziekte
Het interessante - en de reden dat dit interview plaatsvond - is dat Annemieke niet alleen familieleden opstelt tijdens haar sessies, maar ook symbolische zaken als boosheid, de liefde, en andere elementen uit iemands leven, waaronder een lichaamsdeel, depressie of kwaal. 'Stel, je stelt je darmproblemen op,' vertelt de coach, die hiervoor een speciale training volgde. 'Dan kunnen die darmklachten, in de vorm van een representant, zeggen wat ze voelen, hoe ze naar jou kijken of wat ze van je vinden.'
De vraag rijst hoe een wildvreemde kan voelen wat iemands ziekte vindt en voelt. Annemieke: 'Ja, het klinkt een beetje gek, maar het werkt vrijwel altijd. Op de plek die jij ze als vraagsteller hebt aangewezen, voelen ze vaak hele rake dingen. Ze nemen fysiek waar: wat gebeurt er in mij? Krijg ik zware benen, wil ik gaan liggen, word ik licht in mijn hoofd, word ik verdrietig?.' De systemisch coach begeleidt dit proces met kennis, ervaring, maar ook intuïtief. 'Soms weet ik niet eens waar iets vandaan komt wat ik zeg. Het is echt magisch.'
Volgens Annemieke kun je bijvoorbeeld de bron van de ziekte opstellen, de ziekte zelf en datgene wat helend werkt. 'Dan is het afwachten wat er gebeurt in die combinatie. Ook kun je het moment waarop je de klachten voor het eerst kreeg opstellen, of de ziekte in je familiesysteem, mocht het een familiekwaal zijn. Door dingen met elkaar te verbinden, verandert er echt iets.'
Resultaten
Inmiddels stelde Annemieke al diverse aandoeningen op, waaronder depressiviteit, misofonie en chronische vermoeidheidsklachten. 'Ik had ook iemand die veel last had van de rechterschouder. De cliënt had al van alles geprobeerd maar niets werkte. We hebben toen de schouder, de elleboog, de bron en 'datgene wat helend werkt' opgesteld. De representant van de schouder voelde: dit gaat over verdriet. De rechterkant staat in verbinding met de vaderskant: het bleek dat de cliënt veel verdriet had over zijn vader.'
En wat waren de fysieke resultaten? Annemieke: 'Dit inzicht en de ervaring brachten zoveel teweeg dat de cliënt daarna veel minder klachten had. Maar een sessie kan ook nog maandenlang energetisch doorwerken.' De ene sessie is spectaculair, de andere subtiel. 'Soms is het al interessant om tegenover je ziekte te gaan staan en die in de ogen te kijken. Het ligt er ook aan in welke fase je je bevindt: ben je er nog tegen aan het vechten of heb je er al vrede mee en ben je nieuwsgierig naar wat je ziekte nodig heeft?'
Nuchterheid en intuïtie
Ik ben benieuwd of er overeenkomsten zijn tussen verschillende ziekten. Annemieke antwoordt bevestigend. 'Veel mensen zijn bang voor of kwaad over hun ziekte. Of ze willen hem weg hebben.' Naast de 'last' van de ziekte wil zij ook graag een keer werken met 'ziektewinst': 'wat brengt de ziekte jou, welk belang heb je erbij? Zo wil ik wel eens de aandoening opstellen, de kamer uit sturen en dan kijken wat er gebeurt. Dat kan veel zeggen over je overtuigingen met betrekking tot je ziekte.'
Annemieke werkt heel intuïtief maar heeft ook een nuchtere, wetenschappelijke kant. Ze studeerde natuurkunde, waardoor zelfs zeer sceptische mensen vertrouwen in haar methode hebben. 'Zelf ben ik ook een nerd,' lacht ze. 'Maar wat in de sessies gebeurt is soms niet uit te leggen. Ik zeg vaak: 'vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan!' Ik ben geen arts en pretendeer niet dat ik ziektes kan genezen. Ook zijn het geen Jomanda-praktijken. Het is een complementaire manier, maar wel een die ontzettend veel kan opleveren.'
Lees volgende week deel twee van deze serie: over hoe ik mijn ziekte opstelde in een systemische coachingssessie. Wie meer wil weten over systemisch werk kan terecht op Annemiekes website: metannemieke.com.